ႏိုင္ငံျခားေငြေၾကးေစ်းကြက္အေပၚ ေလ့လာမႈမ်ားသည္ တျခားၿဂိဳလ္တစ္ခုေပၚသို႔ ခရီးသြားရ ျခင္းႏွင့္တူသည္ဟူ၍ နာမည္ေက်ာ္ “အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေဘာဂေဗဒ” စာအုပ္ျပဳစုခဲ့သူ P.H.Lindert ႏွင့္ C.P. Kindleberger တို႔က ဆိုစမွတ္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ ေဘာဂေဗဒဂု႐ုမ်ားဆိုခဲ့သလိုပင္ ႏိုင္ငံျခား ေငြေၾကးေစ်းကြက္သည္ တျခားကမၻာမွ ၿဂိဳလ္သားမ်ားဟု ဆိုႏိုင္ေလာက္ေသာ အေခၚအေ၀ၚ အထူးအဆန္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္လွ်က္ရွိေပသည္။
ဥပမာအားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ အ႐ႈံးကာကြယ္လို၍ ေရာင္း၀ယ္ၾကသူမ်ား (Hedgers) ေငြေၾကးဖလွယ္ႏႈန္း ကြာဟမႈအေပၚ အျမတ္ရလို၍ ေရာင္း၀ယ္ၾကသူမ်ား (Arbitrageurs) ဇူးရစ္မွပညာရွိႀကီးမ်ား (Gnomes of Zurich)၊ လိႈဏ္ေခါင္း အတြင္းမွေျမြ (the Snake in the Tunnel) စသည္ျဖင့္ အမည္နာမအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ေရာင္း၀ယ္မႈ ပံုစံအသြယ္သြယ္၊ အက်ဳိးတူပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈ အဖံုဖံုျဖင့္ ကမၻာ့ေငြေၾကးေစ်းကြက္ကို ခ်ယ္လွယ္လ်က္ရွိပါသည္။ ထို႔ျပင္ ၁၈၀၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားစတင္၍ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တြင္ ေရပန္းစားခဲ့ေသာ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြားစာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား (Financial Derivatives) ျဖစ္ၾကသည့္ အခြင့္ထူး (Option) ေငြေၾကးအနာဂတ္ (Financial Futures)၊ အတိုးႏႈန္းအလဲအလွယ္ သေဘာတူညီခ်က္ (Interest Rate Swap) စသည့္ ဆံုး႐ံႈးနစ္နာမည့္ အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္သည့္ ကိရိယာမ်ား (Hedging Instruments) ျဖင့္ အလြန္သိမ္ေမြ႕သည့္ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈမ်ားကို လည္း ကမၻာ့ေငြေၾကးေစ်းကြက္တြင္ ေနရာအႏွံ႔အျပား ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေပသည္။
ထိုသို႔ေသာ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြားစာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား၏ လက္ေတြ႕ေရာင္း၀ယ္မႈမ်ားကို မေဆာင္ရြက္ႏုိင္ျငားေသာ္လည္း အနက္အဓိပၸာယ္မ်ားကို သိရွိနားလည္ထားရန္ အထူးလိုအပ္ေပ သည္။ ထုိေ၀ါဟာရမ်ား၏ အနက္အဓိပၸာယ္ကို နားမလည္ဘဲ ကမၻာ့ေငြေၾကးေစ်းကြက္တြင္ ေလးနက္ ေသာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈလုပ္ငန္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားေငြေၾကးအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ကိုယ္တြယ္ေရာင္း၀ယ္ေနရေသာ ဘဏ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို တာ၀န္ယူစီမံေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ခက္ခဲေပလိမ့္မည္။
အမွန္စင္စစ္ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြားစာခ်ဳပ္စာတမ္းဟူသည္ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြား စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား (Financial Instruments) မွ ဆင္းသက္လာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္စာတမ္းတစ္ခုျဖစ္ေသာ စေတာ့ (Stock) တစ္ခု၏ ၀ယ္ႏိုင္ေရာင္းႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရးကုိ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူ (Investor) ထံ ေပးအပ္ထားျခင္းကို ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြား စာခ်ဳပ္စာတမ္းတစ္ခုျဖစ္ေသာ စေတာ့အခြင့္ထူး (Stock Option) ဟု ေခၚဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ေငြေၾကးအနာဂတ္ ေရာင္း၀ယ္ျခင္းဆိုသည္မွာ (Currency Futures) ဖလွယ္လိုေသာ စံသတ္မွတ္ ထားသည့္ ေငြပမာဏႏွင့္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလတြင္ ႀကိဳတင္သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ လည္း ၀ယ္ယူႏိုင္ေပသည္။ ထိုသို႔ေသာ ၀ယ္ယူျခင္းကို အနာဂတ္ကို ပဋိညာဥ္ျပဳ၀ယ္ျခင္း (Future Contracts) ဟု ေခၚဆိုႏိုင္ေပသည္။ ထို႔ျပင္ အလဲအလွယ္ သေဘာတူညီခ်က္ (Swap) ဟူေသာ စကားသည္ အတိုးႏႈန္းတစ္မ်ဳိးႏွင့္တစ္မ်ဳိး၊ ေငြေၾကးတစ္မ်ဳိးႏွင့္ တစ္မ်ဳိးတို႔ကို မိမိတြင္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္း ေစရန္ ဖလွယ္မႈျပဳျခင္းေပၚ အေျခခံသည့္ သေဘာတရားတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။
အတိုးႏႈန္းသေဘာတူညီခ်က္တစ္ခုကို ဥပမာအားျဖင့္ ေဖာ္ျပရာတြင္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ဘဏ္တစ္ခု (A Commercial Bank) ၏ အဓိကလုပ္ငန္းျဖစ္ေသာ အပ္ေငြမ်ားကိုလက္ခံျခင္း၊ ေခ်းေငြ မ်ားကို ထုတ္ေခ်းျခင္းဆိုသည့္လုပ္ငန္းသည္ သမရိုးက် လုပ္ငန္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ထိုသို႔ ထုတ္ေခ်းသည့္အတြက္ အတိုးႏႈန္းဟူေသာ မတူညီသည့္ အတိုးႏႈန္း (Fixed Rate & Floating Rate) ႏွစ္မ်ဳိးအတက္အက်ေၾကာင့္ စြန္႔စားမႈအႏၱရာယ္ (Risk) ကို ပေပ်ာက္ေစရန္ အဆိုပါဘဏ္သည္ အျခားေသာ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အတိုးႏႈန္းအလဲအလွယ္ သေဘာတူညီခ်က္ (Interest Rate Swap) ျပဳလုပ္မွသာလွ်င္ ေဖာ္ျပပါ စြန္႔စားမႈအႏၱရာယ္ကို ပေပ်ာက္ေစႏိုင္မည္ျဖစ္ သည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရေသာ္ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ ဆင့္ပြားစာခ်ဳပ္ စာတမ္းေစ်းကြက္သည္ အနာဂတ္ေရာင္း၀ယ္မႈေပၚတြင္ မူတည္၍ လက္ငင္းေစ်းကြက္ (Cash Market) ၌ အေရာင္းအ၀ယ္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ ေျပာင္းလဲေနသည့္ ေစ်းႏႈန္းအတက္အက်ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ဆံုး႐ႈံးမႈအႏၱရာယ္ ကို ေလ်ာ့နည္းေစရန္ အနာဂတ္စာခ်ဳပ္ကို အသံုးျပဳ၍ အေရာင္းအ၀ယ္ အေပးအယူ လုပ္ေဆာင္ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
